ანანო კორკოტაშვილი

კაცობრიობას ყოველთვის სჭირდებოდა თავშესაქცევი. ძველი რომაული გამოთქმაც: `პური და სანახაობა~, ამის უტყუარი მაგალითია. ჟამთა სვლა ცვლის ადამიანთა მოთხოვნილებებს. XXI, ციფრული ტექნოლოგიების საუკუნემ, იმდენი სიახლე და ინოვაცია დანერგა, რომ გართობის ხარისხმაც სხვა პოლუსზე გადაინაცვლა. შესაბამისად, ბევრი უძველესი წეს-ჩვეულება მიეცა დავიწყებას და დრომოჭმულ ტრადიციათა ნუსხას შეუერთდა. წარმართულმა სანახაობებმაც, ცხადია იმ მიზეზითაც იკლო, რომ ჩვენდა საბედნიეროდ, საზოგადოება უფრო მეტად მორწმუნე და რელიგიური გახდა. ერთ-ერთი ასეთი უძველესი კომიკური ჟანრის სანახაობაა `ბერიკაობა.~ ეს ტრადიცია სათავეს უხსოვარი დროიდან იღებს და განაყოფიერების კულტის სადიდებელი რიტუალია. `ბერ~-ნიშნავს შვილს, სახელწოდებაც შვილიერებას უკავშირდება და აქედან მომდინარეობს. ძირითადად არსებობდა სამი სახის ბერიკაობა: სადარბაზო, კარდაკარ და მოედანზე. წეს-ჩვეულებას გაზაფხულზე, აღდგომის დიდი მარხვის დაწყებამდე ერთი კვირით ადრე მართავდნენ. სოფლის საფიხვნოს შეკრებილი მამაკაცები ირჩევდნენ: მთავარ ბერიკას, ბერიკებს, ღორს, არაბს, თათარს, ლეკს, მოცეკვავეებს, მომღერლებს, მღვდელს, ნათლიას, მებარგულეებს და ასე დიდ ჯგუფად უკვე სადღესასწაულო ფორმებს ირგებდნენ. ბერიკა თხის, ან ცხვრის ტყავს იცმევდა, სახეზე ნიღაბს აიფარებდა, თავზე კი დიდ ყურებსა და რქებს იდგამდა. მეორე მთავარი წევრი დედოფალი იყო, სახელად კეკელა, რომლის როლსაც აუცილებლად საპატარძლო კაბაში გამოწყობილი ვაჟი ასახიერებდა. ბერიკები კარდაკარ შემოივლიდნენ სოფელს, ყველა სიხარულით ხვდებოდა, საჩუქრად სანოვაგეს მიართმევდნენ. დღესასწაულის მონაწილენი ცეკვა-თამაშით წავიდოდნენ დანიშნულების ადგილისაკენ და შეგროვილი ძღვენით მოილხენდნენ.

XVIII საუკუნის ცნობილი ბერიკები იყვნენ-ოთარ ნორიოელი და იოანა ბუინა. XIX-ში კი _ აბელ რევაზიშვილი. ეს ტრადიცია დღესაცაა შემორჩენილი ყვარლის რაიონის სოფელ საბუეში, ახმეტის რაიონის სოფელ მატანში და საგარეჯოს რაიონის სოფელ ჩაილურში. ბერიკაობა, როგორც უძველესი და უდაოდ საინტერესო ტრადიცია, საკონფერენციო თემად აირჩია სოფელ მელაანის საჯარო სკოლის მე-12 კლასის მოსწავლე _ მარიამ ასკილაშვილმა. "დედაჩემის სოფელ ჩაილურში ყოველ წელს იმართება ეს სანახაობა და წეს-ჩვეულების შესახებ ბავშვობიდან ვიცი. მასში 15-დან 40 წლამდე ასაკის მამაკაცები მონაწილეობენ. ისინი ძალიან საყვარლები, მხიარულები და ენერგიულები არიან. სოფლის მოსახლეობას ფულს და ძღვენს ართმევენ. ვინც არ ეხმარებათ, `სჯიან~. ცეკვავენ და მღერიან სპეციალურად ამ დღისათვის დაწერილ სიმღერას. შემდეგ უკვე საღამოს ლხინის სუფრას მართავენ. ბერიკაობას წელსაც დავესწარი, გავერთე და ვიმხიარულე. ეს ტრადიცია ძალიან მომწონს და საკონფერენციო თემადაც ამიტომ ავირჩიე,~ _ ამბობს მარიამ ასკილაშვილი. ბერიკები გასულ კვირას გურჯაანშიც გამოჩნდნენ. ძალიან ბევრს ეს სანახაობა არ მოსწონს. უფრო მეტიც, აღიზიანებს და ამ ტრადიციის მიმართ უარყოფითად განაწყობს. `ეს ბერიკაობა კი არა, დაყაჩაღებაა," _ აღნიშნა ბერიკებისგან შეწუხებულმა ქალბატონმა. აღნიშნული რიტუალი რომ წარმართული ხასიათისაა და რელიგია არ აღიარებს, კარდენახის საბაწმინდის ეკლესიის მოძღვარმა, მამა ამირანმაც დაგვიდასტურა. `ახალს ვერაფერს გეტყვით. ეს ტრადიცია უხსოვარი დროიდან მოდის და ნამდვილად წარმართულია. დროის მანძილზე მან სახე იცვალა და ჩვენამდე დამახინჯებული ფორმით მოვიდა. ეკლესია ამ რიტუალს კრძალავს, თუმცა ჩვენ არ გვაქვს უფლება ეს აკრძალვა აგრესიული ფორმით გამოვავლინოთ.~ როგორც წესი, ბერიკაობა მძიმე მარხვის დაწყების წინ, ყველიერის ორშაბათს იწყება და მთელი კვირა გრძელდება.