დიდი მითქმა-მოთქმა მოჰყვა ოზააანის მარნის კარებზე ნიკო ფიროსმანის მიერ შესრულებულ წარწერის ამბავს. სხვადასხვა ტელეარხები ამ საკითხის ირგვლივ არაერთ კადრს ატრიალებდნენ. ბოლოს ისიც გაირკვა, რომ ექსპერტიზამ დაადასტურა, რომ კარზე წარწერა ნამდვილად ნიკო ფიროსმანის ხელითაა შესრულებული, თუმცა აქვე იკვეთება ერთი მნიშვნელოვანი რამ, ოზაანის მარნის კარი, რომელიც ქართული კულტურული მემკვიდრეობისთვის დღეს ასე ღირებული აღმოჩნდა, ახლა უკვე სოფელ ბოდბისხევში, ვინმე ქვრივიშვილების ოჯახში ინახება. ოჯახის წევრებს კი კარების არც მუზეუმისთვის გადაცემის სურვილი აქვთ და არც გაყიდვის. აქვე, კადრებში არაერთხელ ჩანს მირზაანის ფიროსმანის სახლ-მუზეუმის დირექტორი ანზორ მაძღარაშვილი, რომელიც ხელნაწერის ირგვლივ მშვენიერი კომენტარებით იწონებს თავს, თუმცა არსად აკონკრეტებს, რომ მან ჯერ კიდევ 2003 წელს გაზეთ `სპექტრში~ ჩემი ავტორობით დაბეჭდილი მასალიდან იცოდა ამ კარის არსებობის შესახებ.

მე, როგორც ინფორმაციის ექსკლუზივ გამხმაურებელს, მაქვს პრეტენზია, რა უნდა აღნიშნული მარნის კარს ბოდბისხევში ვინმე ქვრივიშვილების ოჯახში, რაზეც თავიდან ბოლომდე პასუხისმგებლობას ანზორ მაძღარაშვილს ვაკისრებ და მაქვს უფლება საყვედური გამოვხატო მის მიმართ. თუნდაც იმისთვის, რომ დღეს ვინმე ქვრივიშვილების განსაკარგი გახდა ის საგანძური და ქართული მემკვიდრეობა, რაც ჯერ კიდევ 2003 წელს შეიძლებოდა ძალიან ადვილად და მიზერულ ფასად მუზეუმის საკუთრება გამხდარიყო.

საქმე შემდეგში გახლავთ: 2003 წელს ოზაანის მაცხოვრებლებმა მომაწოდეს ინფორმაცია მარნის არსებობის შესახებ, რომლის კარზეც, როგორც ამბობდნენ, ნიკო ფიროსმანაშვილის ხელით დაწერილი ლექსი იკითხებოდა. როგორც კორესპონდენტი და ამავე სოფლის მკვიდრი საკითხით მაშინვე დავინტერესდი და სახლის მეპატრონეს მივაკითხე, რომელმაც თავისი ძველებური ხის სახლიც დამათვალიერებინა და მარნის კარიც ფართოდ გამიღო. მარანი სავსე გახლდათ სიძველეებით და საინტერესო ნივთებით. სახლის პატრონმა ტრისტან ოზაშვილმა მითხრა, რომ ბინა წლების წინ იმავე სოფელში მცხოვრები, 82 წლის ილუშა ოზაშვილისგან იყიდა. მაშინვე მივაკითხე ილუშა ოზაშვილს (ის დღესაც ცოცხალია), რომელმაც ყველაფერი დაწვრილებით მიამბო. `მე ჯერ კიდევ ბავშვი ვყოფილვარ, 2-3 წლის, როცა ჩვენს ოჯახში სტუმრად მოდიოდა სიძე ანზორ ყაჯრიშვილი, რომელსაც ნიკო ფიროსმანი ხშირად მოჰყოლებია ჩვენს მარანში საქეიფოდ. დედაჩემის, წარმოშობით მირზაანელი ნინა პოპიაშვილის ნაამბობიდან ვიცი, რომ ჩემს ბავშვობაში ნიკო ფიროსმანს დაუწერია ამ მარნის კარზე ლექსი:

`წითელი ღვინის მარანი

სავსე ვარ ღვინით,

თამადა ამაირჩიეთ

ავამსო ლხინით!~ _ მითხრა ილუშა პაპა.

ოზაანში ცნობილია, რომ ეს მარანი მაშინ დუქნის როლს ითავსებდა, ამ სახლის წინ კი დიდი საქარავნო გზა გადიოდა, სადაც შემდეგში ბავშვები თამაშის დროს ხშირად პოულობდნენ ქართულ ფულს _ `კოლხურ თეთრს~.

აღსანიშნავია, რომ ამ ამბის ასეთი ზუსტი ცნობებით, ან ილუშა პაპას ჩაწერის სურვილი არც ერთ ტელეარხს არ გასჩენია.

ტრისტან და ილუშა ოზაშვილების მტკიცებითვე, 2003 წელს მე გახლდით ერთადერთი ჟურნალისტი, რომელიც ამით დაინტერესდა და მასალები მოიძია. მათივე თქმით, აღნიშნული კარით დაინტერესებას გამოხატავდა ასევე, აწ გარდაცვლილი ისტორიკოსი იოსებ მენთეშაშვილი. მარნის კარებს სურათები გადავუღე და საინტერესო სიახლე 2003 წლის გაზეთ `სპექტრში~ გამოვაქვეყნე.

იმავე წელს სპეციალურად ავედი სოფელ მირზაანში, ავიტანე კარის ფოტომასალა და გაზეთები და მუზეუმის დირექტორს, ანზორ მაძღარაშვილს შევხვედი. მან წარწერა შეადარა ნიკლას ნახატებში არსებულ მინაწერებს და რამდენიმე ასოს მოხაზულობაში მსგავსებაც შენიშნა. ჩემი მიზანი იყო ყურადღება მიექცია აღნიშნული ფაქტისთვის, რათა კარები მუზეუმის კუთვნილება გამხდარიყო. ამის თაობაზე ჩვენ საკმაოდ დიდხანს ვისაუბრეთ, თუმცა საუბარს საქმიანი გაგრძელება არ მოჰყოლია. არადა, მაშინ სახლის მეპატრონეს ისე უჭირდა, ასი ლარიც რომ შეეთავაზებინათ, კარს აუცილებლად დათმობდა და ის დღეს უდაოდ მირზაანის მუზეუმის კუთვნილება იქნებოდა.

მაშინ ბატონმა ანზორმა ჩემთან საუბარში აღნიშნა, რომ მუზეუმს უჭირდა და მისი შეძენის არანაირი საშუალება არ ჰქონდა. თუმცა დარწმუნებული ვარ, კულტურის სამინისტროს საქმის კურსში რომ ჩაეყენებინა, აღნიშნული უწყება კარის შესაძენად გარკვეულ ზომებს მიმართავდა.

გულდასაწყვეტია, რომ 7 წლის შემდეგ, როცა კარები ბოდბისხევის მკვიდრმა იყიდა, გერმანელი მუშტარი გამოუჩნდა და საინფორმაციო საშუალებებმაც წამყვან თემად აქციეს, მხოლოდ მაშინ გამოვფხიზლდით!

რატომ მიიყვანა 2011 წლამდე ანზორ მაძღარაშვილმა საქმე, მაშინ როდესაც ჯერ კიდევ 2003 წელს იცოდა ამ კარის არსებობის შესახებ?! რატომ არ დააყენა მისი ლაბორატორიული კვლევის საკითხი მაშინვე და რატომ არ აცნობა კულტურის სამინისტროს? რატომ მოხდა, რომ სახლი გაიყიდა და ნიკალას ხელნაწერი ბოდბისხევში კერძო პირის საკუთრებად გადაიქცა, რომელიც თავს უფლებას აძლევდა, კარი სოლიდურ თანხად გერმანელისთვის მიეყიდა? რომ არა ჟურნალისტების აქტიურობა, იქნებ ამ ფაქტის წინაშეც დავმდგარიყავით. კარის შესაძლო გაყიდვის შესახებ ინფორმაცია ტლეფონით პირველმა ისევ მე ვაცნობე ბატონ ანზორს და იმავე დღეს ინფორმაცია გაზეთ `სპექტრსაც~ გადავუგზავნე, რასაც ჯერ ტელევიზიების, შემდეგ კი სამინისტროს ინტერესი მოჰყვა.

და ბოლოს, საინტერესოა, კიდევ ერთი ფაქტი: ქვრივიშვილები ჟურნალისტებს არწმუნებდნენ, რომ სიძველეების შეგროვების მიზნით, სახლებს ყიდულობდნენ და ეს ნივთიც ამ გზით მოხვდა მათ ხელში. თუმცა როგორც ჩემთვისაა ცნობილი, რეალობა სხვაგვარია: ქვრივიშვილებმა არ აღიარეს და დამალეს, რომ სახლებს დაშლის და მასალად გაყიდვის მიზნით იძენენ და ამით ერთგვარ ბიზნესს აწარმოებენ. ეს კარიც შემთხვევით ჩაუვარდათ ხელში, რომელსაც სარფიან ფასში დაუფიქრებლად ყიდდნენ. თუ ეს ოჯახი ნამდვილად კოლექციონერია და სიძველეების შეგროვებით არის დაინტერესებული და არა ყიდვა-გაყიდვის ბიზნესით, იქნებ ფართოდ გაუღონ სახლის კარი ჟურნალისტებს და საზოგადოებას აჩვენონ, კიდევ რა სიძველეებს იტევს მათი კოლექცია?!