კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება", "ღიმილი არ მოგაკლდეთ," "პანკისი საქართველოა." პანკისის ხეობის, სოფელ დუმასტურში მდებარე საკვირაო სკოლა-"მაცნე 2015" სტუმრებს ამ სლოგანებით ხვდება. ბავშვური გულუბრყვილობითა და სილაღით სავსე ფერად-ფერადი ნახატები ოთახის კედლებზე, სათამაშოები, ბრჭყვიალა ქაღალდებით ხელნაკეთი ბაფთები, ასაწყობი კონსტრუქციები, შენც ბავშვობაში გაბრუნებს და გინდა უკეთ გაიგო მათი სამყაროს შესახებ... მარდია, მართა, მარიამი, მუსლიმი, მუხმანი,-ეს ბავშვები საკვირაო სკოლის ბენეფიციარები არიან. კვირაში ორ დღეს, სწორედ ამ ცენტრში ატარებენ. სწავლობენ ხატვას, ძერწვას, ჭადრაკს, დამკს. ისმენენ სხვადასხვა შემეცნებით ისტორიას, ეცნობიან ქართულენოვან ენციკლოპედიებს და სწავლობენ ყველაზე მთავარს-ერთმანეთთან ურთიერთობას. - "აქ ძალიან ბევრს ვხალისობთ, ვთამაშობთ. ვხატავთ, ვძერწავთ. მე ყველაზე მეტად წრეში ბურთის თამაში მიყვარს."-გვიყვება მარიამი. მუსლიმი და მუხმანიც თანხმდებიან, რომ საკვირაო სკოლაში ბევრი ახალი და საინტერესო მოთხრობა ისწავლეს, ქართული მხატვრული ფილმები ნახეს, მეგობრები შეიძინეს და მოუთმენლად ელიან ხოლმე დღეს, როდის მოვლენ ცენტრში. საკვირაო სკოლამ-"მაცნე 2015," სტარტი "სოციალური მეწარმეობის მხარდაჭერის პროგრამის" ფარგლებში, საგრანტო კონკურში მონაწილეობის შემდეგ, 2015 წლის პირველ იანვარს აიღო. ორგანიზაცია, სოციალურად დაუცველ და დევნილთა ოჯახების ბავშვებზეა გათვლილი. პროექტს გერმანული არასამთავრობო ორგანიზაცია არბაიტერ-სამარიტერ-ბუნდი (ASB-საქართველო ) და კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდი (KRDF) ევროკავშირის ფინანსური მხარდაჭერით ახორციელებენ. "მაცნე 2015"-ის დამფუძნებელი გულნაზ გუნასაშვილი მათ სოფელში ცენტრის არსებობის აუცილებლობაზე გვესაუბრა: "სოფელში ფაქტობრივად სხვა არაფერია. არც საჯარო სკოლა გვაქვს, არც სპორტული დარბაზი, ბიბლიოთეკა. ახალგაზრდები ყოველგავრ სიახლეს, განვითარებას, თუ გართობას მოკლებულები არიან. ამიტომ გადავწყვიტეთ ცენტრის დაარსება. თავიდან, როდესაც მუშაობა დავიწყეთ, გარკვეული სირთულეები იყო. ბავშვებს ერთმანეთთან ურთიერთობა უჭირდათ. სათამაშოებს ვერ იყოფდნენ. ერთმანეთის დაჩაგვრა უნდოდათ. დღეს ეს პრობლემები აღარ გვაქვს. ძალიან მეგობრული და თბილი გარემოა." თუმცა არსებობს უფრო მასშტაბური და მტკივნეული პრობლემა. დეკემბრის მიწურულს პროექტი დასრულდება. საგრანტო თანხა ამოიწურება და ნახატები-ზღვის და ტყის ბინადრებით, მინდვრებით, მდელოებით, ყვავილებით,- გაუფერულდება. იმიტომ, რომ სკოლა ვეღარ შეძლებს პატარებს უყიდოს ფერადი ფანქრები, ფლომასტერები, გუაშეები, სახატავი რვეულები და ეს ჩამონათვალი, რა თქმა უნდა, ბევრად უფრო გრძელია. პანკისის ხეობაში, დუმასტურის საკვირაო სკოლა მხოლოდ ერთი ცენტრი არაა, სადაც სტუმარი ადამიანური ზრუნვის დემონსტრირებას ხედავს. სოფელი დუისი- შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დღის ცენტრი "მედინა-2015". ძნელია სიტყვებით გადმოსცე ის განცდა, რომელიც ამ ადამიანებთან ურთიერთობისას გეუფლება. მზად არიან მოგიძღვნან ბევრი სიკეთე, ხალისი, ბედნიერება. თითოეული მათგანი თავისებურად ცდილობს საკუთარი შესაძლებლობის გამოვლენას. მღერიან, ცეკვავენ, ამბობენ ლექსს-ქვეყანაზე, რომელიც საქართველოა და რომელიც მათთვის პანკისის ხეობიდან იწყება. აპლოდისმენტები კი ბედნიერების შეგრძნებას უორმაგებთ. ბედნიერების, რომელიც მათთვის ასე მარტივად აღსაქმელია და სულაც არ ითხოვენ არაფერს განსაკუთრებულს, გარდა ადამაინური თანადგომისა. "მედინას" ბენეფიციარები ცენტრში სწავლობენ-კითხვას, წერას, თექაზე მუშაობას. შემდეგ მათი ხელნაკეთი ნივთები გასაყიდადაც გააქვთ. შემოსული თანხა კი ისევ საწარმოს და მათ საჭიროებებს ხმარდება. ხანდაზმულთა შინმოვლის ცენტრი კიდევ ერთი სოციალური საწარმოა პანკისის ხეობაში, რომელიც პროექტის ფარგლებში მუშაობს და ოცამდე მოხუცს ემსახურება. ბენეფიციარებს ორგანიზაციის თანამშრომლები კვირაში ორჯერ ბინაზე აკითხავენ. უტარებენ ჰიგიენურ პროცედურებს, უმზადებენ სადილს და სიცოცხლის დარჩენილ დღეებს უხანგრძლივებენ. გერმანული არასამთავრობო ორგანიზაცია-ASB, საქართველოში სოციალური მეწარმეობის მხარდაჭერის კუთხით 2010 წლიდან მუშაობს. კახეთი, ქვემო ქართლისა და სამეგრელოს შემდეგ უკვე მესამე რეგიონია, სადაც პროგრამა ხორციელდება. - "ჩვენი მიზანია, მივიდეთ რეგიონებში ყველაზე მოწყვლად კატეგორიებთან და შევთავაზოთ ის აქტუალური სერვისი, რომელიც ესაჭიროებათ, თუმცა სახელმწიფო ვერ სთავაზობთ. პანკისის ხეობაში ჯამში 60-მდე ბენეფიციარს ვემსახურებით და ადგილობრივი თემიდან 20-მდე ადამიანია დასაქმებული. პროექტის მიზანია, ეს სერვისები შემდგომში სახელმწიფომ გადაიბაროს ანუ სახელმწიფოსა და არასამთავრობო სექტორს შორის ეფექტური თანამშრომლობა მოვახდინოთ"-ამბობს ASB საქართველოს პროექტის კოორდინატორი გიორგი არსენიძე. მისივე თქმით, ჯერჯერობით გაურკვეველია გააგრძელებენ თუ არა საწარმოები მუშაობას. რადგან ამ ეტაპზე სახელმწიფოს მხრიდან, გადაიბაროს ეს ცენტრები მზაობა არ ჩანს. "ვმუშაობთ, რომ როგორც ადგილობრივ, ასევე ცენტრალურ ხელისუფლებასთან და სხვა დონორ ორგანიზაციებთან გამოვნახოთ საერთო ენა და შევძლოთ იმ თანხის მოძიება, რაც ამ სამი ორგანიზაციის ფუნქციონირებისთვისაა საჭირო." აღნიშნულ საწარმოებს გრანტის სახით 9 000 ევროს ექვივალენტი გადაეცათ ლარებში. თითოეული ორგანიზაციის ხარჯი კი თვის განმავლობაში 2000 ლარამდე მერყეობს. შენიშვნა: მსოფლიოში ტერმინი სოციალური მეწარმეობა სათავეს 70-იანი წლებიდან იღებს, ხოლო მისი განსაკუთრებით დინამიური განვითარება 90-იანი წლებიდან დაიწყო. - "სოციალური საწარმო არის ბიზნესი, რომლის უპირველესი მიზანი სოციალური ხასიათისაა, ხოლო თემში ან ბიზნესში მოგების რეინვესტირება ხდება დასახული სოციალური მიზნების მისაღწევად. მისი მამოძრავებელი არ არის მოგების ზრდა მეწილეებისა და მფლობელებისთვის."-დიდი ბრიტანეთი, ვაჭრობისა და მრეწველობის დეპარტამენტი. ევროპის ქვეყნებისგან განსხვავებით, ამ დროისთვის საქართველოში, სოციალურ მეწარმეობას კანონმდებლობა არ არეგულირებს. საწარმოებს კონკრეტული იურიდიული სტატუსი არ აქვთ. ორგანიზაციები არასამეწარმეო, არაკომერციული იურიდიული პირების სტატუსით არიან დარეგისტრირებულნი.