სოფლის მეურნეობის ახალი ტექნოლოგიები კახელი გლეხების ერთმა ნაწილმა უკვე აქტიურად გაიზიარა. დედოფლისწყაროში ფერმერებმა წვეთოვანი მორწყვის სისტემა და ჰელიო გამაცხელებელი გამოსცადეს. 32 წლის ლევან გორგაძე საკუთარ საკარმიდამო ნაკვეთზე, სათუთად მოვლილ 50 კვადრატულ მეტრზე განთავსებულ სათბურში ახლა პირველ მოსავალს _ ახალ კარტოფილს იღებს. მოსავლის აღებაში მეუღლე და 5 შვილი, მათ შორის ერთი წლის გიორგიც ეხმარება. გორგაძეები მოსავლით გაოცებულნი და სიხარულთან ერთად, კმაყოფილებიც არიან, რადგან აპრილში საადრეო კარტოფილი, არა მხოლოდ გორგაძის სოფელ სამთაწყაროში, არამედ ზოგადად საქართველოშიც კი იშვიათია. ლევან გორგაძე უკვე მეურნეობის გაფართოვებაზე ფიქრობს. -,,სიამოვნებით გავადიდებდი ამ მეურნეობას, ეხლა 50 კვადრატულ მეტრზეა, ალბად 200 კვადრატულზე გადავიტან. მთელი ზამთარი მწვანილი გვქონდა, უკვე პამიდორი გადავრგეთ და ახალი ნიორი გვაქვს. ამის გასაკეთებლად მე ხის მასალა მოვიტანე და შრომა დავხარჯე, თორემ დანარჩენში არასამთავრობო ორგანიზაცია დაგვეხმარა _ ცელოფანი გვიყიდეს და სათბური გაგვიკეთეს. დიდ ფართობზე გადავიტან და აღარც გაგვიჭირდება. 5 შვილი მყავს და არანაირ სოციალურ დახმარებას არ ვიღებ და არც ვითხოვ. ჩემი შრომით მომყავს ყველაფერი, რაც მაქვს“, _ ამბობს სოფელ სამთაწყაროში მცხოვრები ლევან გორგაძე. მასთან ერთად სოფლის მეურნეობის ახალი ტექნოლოგიების სიკეთე პროექტის _ ,,ძლიერი სოფელი, მოქნილი მმართველობა“ _ ფარგლებში სამთაწყაროს კიდევ 9 ბენეფიციარმა ოჯახმა იგემა. CENN-მა ჰოლანდიის მთავრობის ფინანსური მხარდაჭერით კახეთისა და აჭარის რეგიონების სოფლებში რამდენიმე პილოტური პროექტი განახორციელა. პილოტური პროექტების ფარგლებში ადგილზე შექმნილმა ფერმერთა ასოციაციებმა 2 ჰელიო გამაცხელებელი, 2 სათბური- თითოეულის მოცულობა 50 კვ მეტრი და წვეთოვანი მორწყვის თანამედროვე სისტემები დაამონტაჟეს. პროექტის ფარგლებში დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტში სოფელ სამთაწყაროში ექვსი თვის წინ შეიქიმნა ფერმერთა ასოციაცია ,,ფერათი“, რომელშიც 6 სამთაწყაროელი ფერმერი გაერთიანდა. ,,ფერათის“ პრეზიდენტი გულად ჯაიანი ამბობს, რომ მთავარია, საქმე იყოს გასაკეთებელი და პირადად იზრუნებს იმისთვის, რომ ყველა სოფლად მცხოვრებ გლეხს, ვისაც მუშაობა არ ეზარება, ხელი შეუწყოს ახალი ტექნოლოგიების დანერგვასა და ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებაში. -,,ყველა ბენეფიციარ ფერმერეს თანაბრად დავუნაწილე პროექტის მიხედვით განსაზღვრული ტექნოლოგიები. ერთ ოჯახს წვეთოვანი სისტემა, მეორეს _ სასათბურე მეურნეობა, მესამეს _ ჰელიო წყლის გამაცხელებელი და ეს ყველაფერი CEEN-ის პილოტური პროექტით მოხდა. 6 თვის განმავლობაში 2 სასათბურე მეურნეობა გაკეთდა, თითო 150 ლარად. ეს პროექტი მომავალში ძალიან წარმატებული იქნება, რადგან დედოფლისწყარო ყველაზე უხვმოსავლიანი და დიდმიწიანი რაიონია. თუმცა ჩვენ ყველაფერს ვყიდულობთ სხვა რაიონებიდან, ლაგოდეხიდან შემოგვქონდა მწვანილი და აზერბაიჯანიდან შემოდის საქართველოში პირველი კარტოფილი, რატომ, როცა აპრილში ჩვენც შეგვიძლა გვქონდეს ახალი კარტოფილი?“ _ აღნიშნა გულად ჯაიანმა და კარტოფილის დეგუსტაციაზე ყველა დაინტერესებული ფერმერი იქვე დაპატიჟა. CEEN-ის ექსპერტი კობა კობალაძე ამბობს, რომ სხვა შედეგს არც ელოდა. დარწმუნეული იყო, რომ პროექტი წარმატებული იქნებოდა. -,,ვნახეთ, რა შეიძლება გაკეთდეს სოფელში, მით უფრო ასეთ შორეულ ადგილზე რაიონული ცენტრიდან, ადგილზე, რომელიც გაუდაბნოების საშიშროების წინაშე დგას. ჩვენი ერთ-ერთი ამოცანა მინიმალური თანხებით მაქსიმალური შედეგის მიღება იყო. შესაბამისად, როცა აპრილის თვეში ადამიანს აქვს შემოსავალი სოფლად მემცენარეობიდან იშვიათია, უფრო მეტიც, ეს არის საექსპორტო მოსავალი, რომელიც რუსეთსა და ჩრდილოეთის მთიან რეგიონებში საკმაოდ ძვირი ღირს. ამ ეტაპზე საადრეო კარტოფილი 4 ლარად გაიყიდა. გარდა ამისა, ჩვენ დავამონტაჟეთ წვეთოვანი მორწყვის სისტემები, იმიტომ, რომ წყალი ამ რეგიონში (დედოფლისწყარო სამთაწყარო ფიროსმანი) საკმაოდ ძვირი სიამოვნებაა. ეს სისტემა საშუალებას იძლევა მორწყვაზე გაწეული წყლის რაოდენობა 7-8-ჯერ შემცირდეს. გარდა ამისა, ეს ტექნოლოგია ნიადაგის დეგრადაციის რისკასაც ამცირებს. ფერმასა და ოჯახებში დამონტაჟდა ჰელიო წყლის გამაცხელებელი. დღეს წყლის ტემპერატურა დაახლოებით 4 საათისთვის შეადგენდა 80 გრადუს. ასე რომ გაგრძელდეს, წარმოიდგინეთ, მთელი წლის განმავლობაში ერთი ოჯახი რამდენ შეშას დაზოგავს, მასიურად დამონტაჟების შემთხვევაში კი, რამდენი ტყე გადარჩება გაჩეხვას“, _ განაცხადა კობა კობალაძემ. ასოციაციების მიერ თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვის სადემონსტრაციო ჩვენებას სოფელ სამთაწყაროში რამდენიმე დაინტერესებული ფერმერი ადევნებდა თვალს. ჩვენებას არ დასწრებიან ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგელები. დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტის გამგებელმა ირაკლი შიოლაშვილმა, საკუთარი იდეები სადემონსტრაციო ჩვენებამდე რაიონის გამგეობაში გამართულ შეხვედრაზე გააჟღერა. ის საზოგადოებას ახალი ტენოლოგიების დანერგვის ადგილზე და ზოგადად არასამთავრობო სექტორთან ახლებური მუშაობის შესახებ ესაუბრა. - ,,ჩვენ ხელისუფლებაში რამდენიმე თვეა ვართ და ეხლა დავიწყეთ მუშაობა არასამთავრობოებთან და გვინდა შევქმნათ პრეცედენტი სწორედ ამ მიმართულებით, რომ ყველაფერი, რასაც გააკეთებენ, გაკეთდეს საერთო მნიშვნელობის ობიექტებზე და არა კერძო ოჯახებში. ჩვენ შევთავაზებთ არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომ ისეთ საერთო ობიექტებში განთავსდეს აღნიშნული ტექნოლოგიები და დაინერგოს, როგორიც არის ბაღები, სპორტული მოედნები და ასე შემდეგ. როცა არასამთავრობო ორგანიზაცია აღნიშნულ ტექნოლოგიებს ნერგავს, კერძო საკუთრებაში ავტომატურად და შინაგანად საზოგადოების ერთ ნაწილს უჩნდება პრეტენზია _ რატომ გაკეთდა მის ეზოში და არა ჩემს ეზოში. ჩვენი იდეის მიხედვით კი, თუ პროექტი საერთო დანიშნულების ობიექტზე გაკეთდება, არავის პროტესტის გრძნობა არ გაუჩნდება“, _ განაცხადა ირაკლი შიოლაშვილმა. შიოლაშვილის განცხადება პასუხგაუცემელი არ დარჩენილა. კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციის ექსპერტი და სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი კობა კობალაძე განმარტავს, რომ ყველა დონორ ორგანიზაციას თავისი სამოქმედო გეგა აქვს. - ,,თითოეულ პროექტს აქვს თავისი დიზაინი, მიზანი, რომელიც განსაზღვრულია დონორის მიერ. არიან დონერები, რომლებიც კერძო მოსახლეობასთან მუშაობენ და არიან დონორები, რომლებიც სახელმწიფო სტრუქტურებთან თანამშრომლობენ. არაფრით შეიძლება პროექტის დიზაინის დარღვევა. თუმცა შესაძლებელია დონორმა გაითვალისწინოს მუნიციპალიტეტის ხელმძღვანელობის წინადადებები და შექმნას სხვა პროექტი. ამ ეტაპზე ეს არის ამ პროექტის დიზაინი, რომელსაც ვერ გადავუხვევთ“, _ აღნიშნა კობა კობალაძემ. ის, რომ სოფლის მეურნეობის ახალი ტექნოლოგიების დანერგვა აქტიურად მიმდინარეობს საქართველოს სხვადასხა რეგიონებში თვალსაჩინოა, უფრო მეტად თვალსაჩინო მათი დანერგვა სადემონსტრაციო ჩვენებებით ხდება, სწორედ ჩვენებებიდან იღებენ ადგილობრივები ძირითად ინფორმაციას, მსგავსი პრექტები კი იმის გარანტიაა, რომ პროექტი სწორედ ცენტრიდან მოშორებულ ისეთ სოფლებში განხორციელდება, სადაც ყოველდღიურად იზრდება მიგრაცია. გელა თეთრაული დედოფლისწყაროს მკვიდრია და ის ფერმერია. მისმა ასოციაციამ მსგავსი ტექნოლოგიები სოფელ ფიროსმანში გასულ წელს დანერგა CENN-ის მიერ განხორციელებული პილოტური პროექტის ფარგლებში (რომელიც ევროკავშირის მიერ ფინანსდებოდა), დღეს წვეთოვანი მორწყვის სისტემა ფიროსმანში მცხოვრებ აბსოლუტურ უმრავლესობას აქვს შეძენილი. თეთრაული ამბობს, რომ დონორი პროექტი სწორედ, რომ გლეხს უნდა დაეხმაროს, რათა მას გაუდაბნოების პირას მყოფ სოფელში არსებობის საშუალება მიეცეს. -,,ეს ყველაფერი აუცილებლად მოიტანს დადებით შედეგს, მინდა განსაკუთრებით აღვნიშნო მსგავსი პროექტების მნიშვნელობა ასეთ სოფლებში, რადგან რაიონში სხვა საშუალება, რომ ადამიანები დამაგრდნენ და იცხოვრონ, უკვე აღარ არსებობს, მით უმეტეს, სადაც ამჟამად საპილოტე პროექტები ხორციელდება _ სამთაწყაროსა და უდაბნოში. ეს სოფლები ეკომიგრანტებითაა დასახლებული და თუ ასე გაგრძელდა და მათ ახალი არაფერი შესავაზეს, გამოვა, რომ ისინი ისევ ახლიდან ეკომიგრანტები გახდებიან. ეს ადამიანები ისევ გადასახლების გადაწყვეტილებას მიიღებენ,“ _ განაცხადა რეგისტრირებული კავშირის ,,აგრალური და გარემოსდაცვითი ასოციაციის“ თავმჯდომარემ გელა თეთრაულმა. მიგრაცია კი ისედაც დიდია. თუ არ იმუშავა გლეხმა და არ მოიწია რამე, ის იძულებული გახდება წავიდეს იქ, სადაც საცხოვრებლად და საარსებოდ მეტი პირობა ექნება. CENN-ის პროექტის "ძლიერი სოფელი, მოქნილი მმართველობა" კოორდინატორი ნინო თევზაძე ამბობს, რომ -,,ბენეფიციარების შერჩევა მოხდა ადგილობრივ მოსალხეობასთან, ადგილობრივი თემებისა და ადგილობრივ მთავრობასთან მჭირდო კონსულტაციების საფუძველზე. ბუნებრივია, პროცესში სექტორული სპეციალისტებიც იყვნენ ჩართულები, რომლებმაც შეიმუშავეს სპეციალური კრიტერიუმები ბენეფიციარების შერჩევის მიზნით, ისეთი კრიტერიუმები, როგორიცაა ფერმის მდებარეობა, ფერმერის გამოცდილება, მზაობა და ა.შ.“ _ განაცხადა თევზაძემ. პროექტი "ძლიერი სოფელი მოქნილი მმართველობა," რომლის ფარგლებშიც კახეთსა და აჭარის რეგიონებში პილოტური პროექტები ხორციელდება, 2012 წლის ივნისში დაიწყო და 2013 წლის მაისის ბოლოს დასრულდება. რაც შეეხება პილოტური პროექტების განხორციელებას, ისინი 2012 წლის ოქტობრისთვის დაიწყო და ასევე მაისის ბოლოს დასრულდება. მარიკო წიქორიძე, დედოფლისწყარო